Κυριακή, Σεπτεμβρίου 28, 2008

Έρωτας είναι να δίνεις αυτό που δεν έχεις - Μέρος ΙΙ

Η φίλη μου η Άννα, με αφορμή αυτό

http://juliedelespinasse.blogspot.com/2008/06/blog-post.html

σχολιάζει:

"Διάβασα μεγάλο μέρος των παλαιότερων αναρτήσεων. Επιβεβαιώθηκαν η ομορφιά και η οξυδέρκεια που προιωνίζονταν οι πρώτες, αποσπασματικές μου αναγνώσεις αυτού του μπλογκ.
Επέλεξα ν' αφήσω σχόλιο σε τούτο το ποστ, εις πείσμα τού "
no comment", αλλά κι επειδή θέτεις ευθέως ένα ερώτημα. Βέβαια, δεν είμαι Λακανική, ούτε έχω διαβάσει κάτι σχετικό (πάει το εναλλακτικό), ούτε και μπορώ να δώσω κάποια εξήγηση (πάει και το εναλλακτικότερο). Απλές υποθέσεις κάνω.
Υποθέτω λοιπόν ότι δεν γίνεται να δώσεις κάτι που δεν έχεις. Συνεπώς, και παίρνοντας κατά λέξη τη διατύπωση, βλέπω όντως μια πασίδηλη αντίφαση, που ωστόσο υπονοεί παιγνιωδώς μια πασίγνωστη "φάση" του ανθρώπου, την ερωτική του φάση, εντός της οποίας ενεργοποιείται όλο του το είναι, και μοιάζει να έχει (και έχει!) τα υλικά κάθε του προγενέστερης στέρεσης, και μοιάζει να είναι (και είναι!) ο εαυτός που ποτέ δεν είχε φανταστεί ότι θα γίνει. Εν ολίγοις, "διαβάζω" τη φράση ελαφρώς συμπληρωμένη, δηλαδή κάπως έτσι: "Έρωτας είναι να δίνεις αυτό που δεν -φαντάστηκες ότι θα- έχεις.
Φοβάμαι ότι κάνω κατάχρηση του χώρου σου, ωστόσο θέλω πολύ να προσθέσω κάτι.
Ο έρωτας δεν έχει να κάνει με την αγαθοεργία. Έχω την εντύπωση ότι πρόκειται για το πλέον επιθετικό και πανούργο αίσθημα. Στον έρωτα "δίνεις" γιατί απλούστατα δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Γι' αυτό και καταλήγεις να μισείς αυτόν που θ' αρνηθεί την "προσφορά" σου:) Τον φτωχό που θ' αρνηθεί το χρηματικό σου βοήθημα, θα τον θαυμάσεις. Τον άνθρωπο που θ' αρνηθεί την ερωτική σου προσφορά, θα τον καταραστείς!
Αλλά ακόμα κι αν πάρουμε το ευτυχές σενάριο της αμοιβαιότητας, σκέφτομαι μήπως τελικά έρωτας δεν είναι τίποτ' άλλο πέρα από τον κόπο που είσαι διατεθειμένος να καταβάλεις γι' αυτόν. Και για να επανέλθω στη φράση που συζητάμε, ίσως έρωτας να είναι το να ΜΗΝ δίνεις κάποιες φορές αυτό που έχεις, όχι βεβαίως από τσιγκουνιά αλλά από οικονομία, για να μην πνίξεις τον Άλλον. Πώς να το πω; Είναι φορές που χρειάζεται να προμηθευόμαστε το οξυγόνο μιας σχέσης κρατώντας την ανάσα μας. Αντιφατικό κι αυτό, ε; Δεν ξέρω. Η ευφάνταστη αναστροφή κάθε αυτονόητου, αυτό είναι ο έρωτας:)
Χίλια ευχαριστώ για τη φιλοξενία και συγγνώμη αν την καταχράστηκα!
Άννα"

Άννα, σε καμμία περίπτωση δεν καταχράζεσαι τον χώρο μου, ίσα ίσα που τον ομορφαίνεις και τον εμπλουτίζεις με την ευ-τυχή παρέμβασή σου.

Συμπτωματικά εντελώς πριν απο μέρες έπεσα πάνω σε αυτό το κείμενο, της Μαρίας Μήτσορα, το οποίο και μου έλυσε τον Λακανικό γρίφο:

"Στον Έρωτα δίνουμε και παίρνουμε αυτό που Δεν έχουμε. "
Le don de ce quon na pas" μου έγραφε, μια δεκαετία αργότερα, τη φράση του Lacan ο Χρήστος. Έτσι είναι, στον έρωτα χαρίζουμε αυτό που μας λείπει, ελπίζοντας πως το ίδιο θα κάνει κι ο άλλος. Πως; Θα μας χαρίσει αυτό που η έλλειψή του είναι τόσο βασανιστική. Κι αν δεν το κάνει, Υποθέτουμε οτι δεν μας ερωτεύτηκε αρκετά. Ένα πλεονασμα έλλειψης μαγικά κλειδώνει, σε κάτι σαν - δυο ελλείψεις σε μία κατάφαση, μια κατάσταση, όπου, της φαντασίας υπερέχουσας, πλανάται η μοναδική ευκαιρία για πληρότητα. Στον ‘Ερωτα, όταν δεν είναι αγιος, τίποτε δεν μας ενώνει, αντίθετα μας χωρίζει, αλλά και μας κρατά καθηλωμένους, το μέγεθος της έλξης".

Κι επειδή πιστεύω πολύ στον "Μοιραίο Χαρακτήρα" των πραγμάτων, θέλησα να κάνω άλλη μια ανάρτηση με το ίδιο όνομα, αφού κι εσύ συμπτωματικά θέλησες να σχολιάσεις τούτο το αναπάντητο ερώτημα. Ωστόσο, θα πρέπει ίσως να ξεκινήσουμε με έναν ταπεινό συμβιβασμό: κανένα ερώτημα δεν απαντιέται πλήρως ποτέ, όσο υπάρχουν οι άνθρωποι. Και τα ερωτηματικά τους συνεχίζουν να διαιωνίζονται, με κάθε απάντηση, ακόμα κι όταν αυτή είναι εύστοχη, ή θα μπορούσαμε να πούμε πως με κάθε ουσιαστική απάντηση,
υπάρχει ένα κενό που δημιουργείται και μας αφήνει μετέωρους.Έτσι λοιπόν αισθάνομαι. Το μυστήριο του έρωτα έχει την ιδιότητα να μας διαφεύγει διαρκώς, είναι το ατέρμονο παιχνίδι της ζωής, μια Λερναία Ύδρα που τα κεφάλια της διαρκώς πολλαπλασιάζονται. Μπορούμε να ζήσουμε με το μυστήριο; Αυτό είναι ένα προσωπικό στοίχημα για τον καθένα απο εμάς. Αδυνατώ να πιστέψω πως θα πάρω ποτέ ξεκάθαρες απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα. Ίσως η φύση τους είναι τέτοια που δεν επιδέχεται απαντήσεις, ή όπως θα έλεγε κανείς, αν μπορεί κανείς να τα χαρακτηρίσει ως "προβληματική", τότε τα ίδια αυτά προβλήματα εμπεριέχουν και την λύση τους.

Λες οτί ο έρωτας είναι "επιθετικό και πανούργο συναίσθημα". Ομολογώ οτί η αντίφαση σε όλα αυτά είναι πως όντως, ο έρωτας φοράει το ένδυμα της αγαθοεργίας με την εσώτερη πρόθεση της απληστίας. Ακόμα και στο ευτυχές σενάριο της αμοιβαιότητας, εξακολουθούμε να επιθυμούμε αυτό που δεν έχουμε. Θα ήθελα να πιστεύω πως ο άνθρωπος, κουβαλώντας τη τραγική κληρονομιά της νόησης, αντιλαμβάνεται την αντιφατικότητα του έρωτα, ως απότοκο της περίπλοκης φύσης του. Αλλά αυτό συμβαίνει με τους ανθρώπους που μαθαίνουν να ζουν με την Σκιά τους, όπως ίσως θα έλεγε κι ο Γιουνγκ. Πολύ φοβάμαι όμως πως αυτό συνήθως δεν συμβαίνει. Και ναι, γινόμαστε αυτό που θα θέλαμε ο άλλος να είναι για μας, σε μια ύστατη προσπάθεια να του μεταδώσουμε ασυνείδητα την ανικανοποίητη ανάγκη μας, να του μεταλαμπαδεύσουμε το προσωπικό μας ερωτικό κώδικα. Κάποια στιγμή όμως το πηγάδι στερεύει. Όποιος ισχυρίστηκε οτί μπορεί να αγαπά ανευ ερείσματος, εκμαιεύοντας έσωθεν δυνάμεις, τότε απλώς λεει ψέματα. Πίσω απο τον έρωτα κρύβεται η Φύση, η οποία αναζητά εμμονικά τις δικές της ισορροπίες, οι οποίες είναι πέρα και πάνω από οποιεσδήποτε εξιδανικεύσεις. Έτσι λοιπόν καλό θα είναι να αποδεχόμαστε την φύση του έρωτα, ως γνήσιο τέκνο της Πενίας και του Πόρου.Αυτό για να ξεκινήσει η Σχέση. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές οι "έρωτες" καθηλώνονται στο πρώτο τους στάδιο, του ποιος δηλαδή θα καταθέσει τι, από τα κομμάτια του και αρχίζουν οι ευτελείς λογαριασμοί, οι παρεξηγήσεις, οι παρερμηνείες και η φθορά. Κι ότι προηγουμένως φάνταζε ονειρικό, αυτόματα βουτάει στη λάσπη της ασυνεννοησίας, της παρεξήγήσης, έτσι όπως συνηθίσαμε να αποκαλούμε την προσωπική μας, καθώς και του άλλου, αδυναμία. Και μπορεί να μείνει εκεί για χρόνια. Προσωπικά για μένα, έρωτας είναι η απουσία συμβιβασμού σχετικά με τους περιορισμούς ανάμεσα σε δύο κατά τα άλλα, αυτόφωτες υπάρξεις. Περιορισμούς που δεν αφορούν μόνο στα μέτρα που ο καθένας εκ των δύο ορίζει τον εαυτό του αλλά κυρίως τους περιορισμούς που αφορούν στα εμπόδια που καθένας απο εμάς, συνειδητά ή υποσυνείδητα βάζει στον Άλλον. Έρωτας είναι μια ατέρμονη διαπραγμάτευση ανάμεσα σε δύο μοναξιές και σε παραπέμπω στο ομώνυμο προηγούμενο ποστ μου, διαπραγμάτευση που ενώ συνεχίζεται, καταφέρνει να παραμένει ζωηφόρος για τον ίδιο τον εαυτό της και τολμά να μην αυτοακυρώνεται.

Αυτά για την ώρα. Θα κλείσω ίσως απότομα, με την πολυσήμαντη φράση της πολυαγαπημένης Μαρκερίτ Ντυράς, που έλεγε πως "όσο περισσότερο γράφω, τόσο λιγότερο υπάρχω". Ξεκίνησε απότομα και το φθινόπωρο και ομολογώ οτί δεν το περίμενα.


photo: Tim Walker