Ελευθερία, μια τρομερή ευτυχία

"...Βρίσκουμε τους ανθρώπους πολύ μόνους στη σημερινή κοινωνία. Λέγοντας το έτσι, δεν σημαίνει τίποτα νομίζω. Υπάρχουν άνθρωποι αβίωτοι, τους οποίους αποφεύγει όλος ο κόσμος, γιατί στ' αλήθεια δεν είναι προικισμένοι με μοναξιά. Άνθρωποι που δεν βλέπουν, δεν ακούν, ενοικούν στη ζωή με οποιοδήποτε τίμημα. Άνθρωποι τρομαγμένοι, απομονωμένοι από τον τρόμο τους, ακόμη κι απ' την ιδέα της μοναξιάς της ζωής. Ο τρόμος τους τρομάζει κι εμάς με τη σειρά μας. Εμείς, αν μιλάμε για μοναξιά, βρίσκουμε πως οι άνθρωποι είναι μαζί πολύ μόνοι, και όχι αρκετά μόνοι. Οι περισσότεροι άνθρωποι παντρεύονται για να βγουν απ' τη μοναξιά. Να ζουν μαζί, να τρώνε μαζί, να πηγαίνουν σινεμά μαζί. Η μοναξιά αναταράζεται αλλά δεν νικιέται. Η ασφάλεια: η προσφυγή στον πάντοτε παρόντα άλλο. Το ζευγάρι των εραστών είναι το γεγονός μιας στιγμής. Δεν επιβιώνει ποτέ στο γάμο. Το ζευγάρι είναι χριστιανικό σ' όλες τις δυτικές κοινωνίες, πάντα. Αλλά σε κάθε ζευγάρι που γεννιέται με ακέραιη τη ψευδαίσθηση ότι θ' αποτελέσει την εξαίρεση στον κανόνα. Αγάπη, αυτό είναι. Το ζευγάρι. Το τέλος της ατομικής περιπέτειας, όποιας τάξης κι αν είναι - η μητρότητα, αντίθετα, βλέπω πως είναι μια παράδοση του εαυτού, ακόμη κι αν διπλασιάζεται μ' ένα παιδί, κι αν μεγαλώνει μ' ένα παιδί, κι αν δεν μοιράζεται μαζί του. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα κανείς με το ζευγάρι μέσα στο ζευγάρι, παρά να περιμένει να κουβαριαστεί αυτό το θαύμα, ο χρόνος του έρωτα. Το ζευγάρι είναι από μόνο του ο αυτοσκοπός του. Με τους δύο δεν κάνει τίποτα κανείς, τίποτα, ούτε καν το παιδί γίνεται μόνο του, ούτε ο έρωτας, γίνεται αλλού, εκεί όπου κεραυνοβολεί, εκεί, μέσα στο ζευγάρι δεν τον ξέρει πια κανείς, εκεί δεν ξέρει πια κανείς τίποτα για τον έρωτα, περνάει τον καιρό, τη ζωή. Περνά πάνω στη ζωή. Η ζωή που περνάει φευγαλέα δεν μας πληγώνει. Η μοναξιά υποφέρεται, δεν είναι πια η απομόνωση. Γι' αυτό το λόγο το ζευγάρι είναι ζηλευτό και φαίνεται σαν το ευφυές εύρημα να περνάει ο χρόνος της ζωής σ' όλες τις κοινωνίες του κόσμου. Γίνεται μέσα σ' αυτό μια σταθερή αναφορά σε μια πιστότητα νοούμενη σαν θρησκευτική απαγόρευση. Ο ερωτάς μας ήταν τόσο δυνατός, ώστε δεν μπορώ να του/της είμαι άπιστος χωρίς να βλασφημώ το θεό. Οι νέοι που λένε ότι δεν έχουν γνωρίσει, δεν ξέρουν αυτό το μαρτύριο... κανείς δεν μπορεί να τους πιστέψει, εκτός κι αν μιλούν γι’ άλλο πράγμα, για παρέα, για νοικοκυριό, όχι όμως για έρωτα, ούτε για επιθυμία. Αυτό το μαρτύριο, αυτό το ήθος καταλαμβάνει όλες τις πλευρές της ζωής. Όταν γράφω, αφήνω κάτι άλλο. Όταν αγαπώ «αλλού», παραμελώ τον έρωτα αυτού ή αυτής που με περιμένει. Όταν φεύγω, εγκαταλείπω. Όταν απομακρύνομαι, θέλω κιόλας να εγκαταλείψω. Οι ευθύνες αδρανούν. Η ευτυχία παραλύει. Δεν ακολουθεί την ελευθερία. Η δοκιμασία της ελευθερίας είναι χωρίς αμφιβολία η σκληρότερη απ' όλες, αλλά αφορά μια άλλη τρομερή ευτυχία. Όταν μιλούμε για μοναχικούς ανθρώπους, το ίδιο συμβαίνει κι εκεί, τους βρίσκουμε και στα ζευγάρια αυτά που λένε ότι είναι ευτυχισμένα, σταθερά. Υπάρχουν παιδιά. Δουλειά. Κάνουν έρωτα Σάββατο απόγευμα. Δεν έχουν πια πόθο ο ένας για τον άλλον, παρά μια βαθιά συμπάθεια. Ονειρεύονται κάθε νύχτα έναν καινούργιο έρωτα. Καινούρια επιθυμία. Δεν λένε τίποτα για όνειρα. Το όνειρο αποβαίνει αξιόποινη προδοσία. Η προδοσία είναι εκείνη που μένει η πιο αληθινή πλευρά του έρωτα. Αυτή που επιτρέπει την αναμονή..."


Les yeux verts, M.Duras
photo: Jan Saudek